نظری: تعداد خیانت کارها در منظومه فرهنگی ما در حال زیادتر شدن است - وبلاگ گربه

به گزارش وبلاگ گربه، یکی از نشست های 17 دقیقه حرف حساب با عنوان باشگاه پرفروش ها شامل تجربه های شاعران و داستان نویسان پرمخاطب کشور، یکشنبه شب 25 آبان با حضور جمعی از نویسندگان و شاعران پرمخاطب کشور و همچنین سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برگزار گشت.

فاضل نظری در این برنامه گفت: نگرانم! به عنوان یک انسان. به عنوان یک ایرانی؛ وقتی می خواهم از یک تقاطع یا چهارراه عبور کنم؛ وقتی زندگی ام با سرپیچی از قوانینی همراه است که در هر صورت یکی را ناراحت می کند، نگران هستم. فکر می کنم تک تک رفتارهای ما، نوار قلب جامعه هستند. در شعری خواندم که آن کس که اعتماد می کند، خیانت می بیند و آن کس که اعتماد نمی کند روزی خیانت خواهد کرد. به نظرم تعداد خیانت کارها در منظومه فرهنگی ما در حال زیادتر شدن است.

وی اضافه کرد: به نظرم بسکمک از منتقدین این روزگار ما، کارمندان خدوم ادبیات هستند و به شدت از واقعیت فاصله گرفته اند. آن چه را می گویند، جایی شنیده اند و به نوعی آن را برای مردم بومی سازی کرده اند. برای همین بین نظر مردم و منتقدین فاصله هایی وجود دارد که نمی شود آن ها را پر کرد. نکته دیگر این که امروز وقتی درباره خواص و عوام حرف می زنیم، معلوم نیست درباره که حرف می زنیم چون معیارها با گذشته فرق کرده است. امروز عوام ِ خواص و خواص ِ عوام داریم. آدم هایی را می بینیم که از بی سوادها بی سوادتر هستند ولی مدرک علمی و دانشگاهی دارند و از طرف دیگر کسانی را می بینیم که در مکانیزم دانشگاهی ما تحصیل نکرده اند ولی علم و خرد دارند. در کشور ما این 2 دسته زیاد هستند و من نگرانم. افراد دسته اول زیاد می شوند، یعنی کسانی که عوام اند ولی خود خواص پنداری بیماری آن هاست. این ها را می توان به راحتی تحت تاثیر قرار داد و از آن ها عکس العمل فوری گرفت.

شخص یا گروه مرجعی نداریم که بگوید چه کتابی مفید است

این شاعر در ادامه گفت: من در حوزه فنی و مهندسی تحصیل کرده ام و می دانم که هرکاری یک شکل بهینه و مورد تائید دارد؛ البته در علوم دقیقه نه علوم انسانی. فرایند تولید هر محصول، فرایندی قابل تکرار است. یعنی قابلیت تقلید آگاهانه دارد. در کشور ما اما این اتفاق نمی افتد. تولید و عرضه کتاب، یک فرایند است و لازم نیست آن را کشف کنیم. کافی است ببینیم بقیه چه کار می کنند. این هم مانند ایرانیزه کردن تولید خودرو است طبیعتا می توان مشتری های وفادار درست کرد تا جامعه هوشمند شود، آگاه شود و بتواند به تشخیص دیگران اعتماد کند. اما جامعه ما به خواست عوام اعتقاد دارد یا تشخیص خواص؟ در جشنواره های فیلم وقتی می گویند این فیلم، منتخب داوران است و آن فیلم منتخب مردم، مخاطبان بیشتر به کدام سمت تمایل دارند؟ در جامعه ما یک گروه مرجع که مؤید باشند و تائید آن ها برای جامعه ملاک و محک باشد، وجود ندارد. ما آن شخص یا گروه مرجع را نداریم که بگوید این کتاب یا آن کتاب مفید است، و مردم هم به او اعتماد کنند.

سراینده مجموعه غزل ضد گفت: صحبت دیگرم، درباره تغییر ماهیت رسانه هاست. پیش تر نظریه گلوله مطرح بود که می گفت اثر رسانه ها مانند شلیک گلوله است و در ذهن مخاطب فرو می رود. 10 سال پیش اگر رسانه ها می گفتند فلان شخص آزاد شد یا فلان دارو مضر است، همه قبول می کردند اما امروز این چنین نیست. ماهیت رسانه ها تغییر کرده و اگر یک شبکه تلویزیون یک دولت، خبری پخش کند، می گویند بزن کانال بعدی ببنیم او چه می گوید! بنابراین نظریه گلوله روزهای آخر عمر خود را در کشورمان طی می کند. گلی که مسی در جام جهانی به تیم ملی فوتبال کشورمان زد، توسط میلیاردها تماشاگر دیده شد. این رسانه ها هستند که نقش آن فوتبالیست را انتقال می دهند. شرایط طوری شده که حقوق یک فوتبالیست که تحصیلات دانشگاهی ندارد و می توانم هزاران ان قلت درباره اش بیاورم و تنها هنرش این است که می دود و بدنش را پرورده، از مدیران کلان اجرایی بیشتر است. یا یک قاضی می تواند با یک امضا، چه پول هایی را جابه جا کند و ....

نظری ادامه داد: این نگرانی ها هست. امروز با آن ایده آل هایی که یک روز مطرح کردیم، سال ها فاصله داریم و هر روز از آن ها دورتر می شویم. این شرایط خیلی از رانندگی ها و کتاب خواندن های ایده آلمان فاصله دارد. شاید هم دیگر من به این نتیجه رسیدم که نمی شود کاری اش کرد. در مورد آمار پرفروش بودن کتاب ها و این بحث ها، به نظرم این آمارها قابل اعتماد نیستند چون مکانیزم صحیحی برای بررسی وجود ندارد. این برای من باعث شرمساری است که کتاب های شعر یکی چون من را به عنوان پرفروش معرفی می کنند. من نشانه های خواص بودن را کمتر بین خودمان می بینیم و شاهد تغییر دماهای عجیب بین کسانی هستم که مهر خواص خورده اند. امروز شاعرانی را داریم سریع به هرچیزی واکنش نشان می دهند. بد نیست که هنرمند دقیق نگاه کند اما تولید اثر هنری وقت و زمان می برد. این رویکرد مانند همان عبارت تولید و جنس چینی است که امروز در جامعه رواج دارد؛ یعنی تفکر تولید و پارادایم چینی؛ خلق الساعه، آتش هایی که چشم انسان را خیره می کنند ولی زود خاموش می شوند.

شاعر مجموعه گریه های امپراطور گفت: در زمینه شعر همیشه سعی شده جنبه قدسی و آسمانی به این حوزه داده شود. به نظرم این هم از آن آجرهای دومینوست که وقتی اولی بیافتد، همه با هم می افتیم. فرهنگ در تعریف واقعی اش - اگر قابل تعریف باشد - یعنی آن چیزی که ما بایدها و نبایدهایمان را از آن می گیریم. شکل دوست شدنمان، شکل رسمی شدنمان و ... ای کاش برای خیلی از مفاهیم، واژه می داشتیم تا این همه دچار سوء تفاهم در فرهنگ نمی شدیم تا باعث نشود که نفهمیم آ ن چه باعث نگرانی ماست، فرهنگ به معنای عامه آن است.

دسته بندی عامه پسند و غیرعامه پسند کیلویی انجام می شود

تکین حمزه لو نیز دیگر سخنران این برنامه بود که در ابتدای سخنانش گفت: با توجه به آمار کمی که کتابخوانی در کشورمان دارد، کسانی که کتاب می خوانند، جزو خواص هستند. به نظرم دسته بندی عامه پسند و غیرعامه پسند درست نیست. این دسته بندی ها کیلویی انجام می شود یعنی کتاب ها را بدون این که خوانده، نقد و یا حداقل دلسوزانه راهنمایی کنند، متهم به عامه پسند بودن می کنند.

وی اضافه کرد: از ابتدای کار گفتند این کتاب ها برای خانم های آشپزخانه ای است که یک سری مخاطب آشپزخانه ای دارد. به نظرم درست نیست من هم در مقابل بگویم یک سری کتاب ها را هم آقایان ِ با پیژامه می نویسند. متاسفانه هیچ جایزه ای برای کتاب هایی که عامه پسند خوانده می شوند، وجود ندارد. در حالی که طیف گسترده ای از کتاب های پرفروش همین عامه پسندها هستند. ما در همین کتاب های عامه پسند، کار خوب و قوی داریم، کار مبتذل و ضعیف هم داریم.

این نویسنده خطاب به صالحی گفت: پیشنهاد می کنم همان طور که روی فیلم ها و تولیدات سینمایی برچسب سن و سال می زنند، روی کتاب ها هم برچسب سن بزنیم تا نویسنده مجبور نباشد کتابش را طوری بنویسد که اگر یک پیرزن یا یک دختر جوان خواندند، برایشان نامناسب نباشد. جوایز ادبی هم متاسفانه بین چند ناشر خاص می چرخد. فکر کنم اگر یک جایزه مردمی درست کنیم و مردم انتخاب کنند هم به ترویج ذائقه عموم کمک کرده ایم و هم به سلیقه مردم احترام گذاشته ایم.

چون کتابم پرفروش است برچسب می خورم

حمزه لو ادامه داد: به عنوان یک نویسنده مرتب در انظار عموم محکوم شدم و برچسب خوردم؛ به خاطر این که کتابم 20 نوبت چاپ 5 هزارتایی خورد. سعی کنیم کمی مهربان تر باشیم. جالب است که ما آمار فروش را جابه جا می کنیم ولی ته صف هستیم. خدا را شکر که بالاخره ما را دیدید و برای یک جلسه دعوت کردید! یک نکته دیگر که می خواهم به آقای صالحی بگویم این است که خیلی از سایت ها به صورت غیرقانونی کتاب های ما را برای دانلود می گذارند. یک سایت برای خوشگل کردن صفحه اش یکی از کتاب های من را برای دانلود گذاشت و آن کتاب، 20 هزار بار دانلود شد ولی چیزی عاید من نشد. به هرجا هم که برای بررسی مراجعه می کنیم می گویند کپی رایت نداریم. پس دست ما هم به هیچ جا بند نیست. چند بار از کتاب هایم فیلم ساختند ولی حق تالیفی پرداخت نشد.

این ناشر همچنین گفت: یک بار به یک کتابفروشی رفتم و با مرد کتابفروش درباره یکی از کتاب هایم حرف می زدم. می گفت من تکین حمزه لو را می شناسم. او یک مرد است. تازه پیر هم هست. دیگر کار به نشان دادن گواهینامه و قسم و آیه رسید تا آن آقا باور کند من نویسنده آن کتاب های پرفروش هستم. زن بودن در ایران سخت است، چه برسد به این که کتاب بنویسی و وقتی کتابت پرفروش شد، تازه جرمت بیشتر می شود. ولی جی. کی رولینگ نویسنده هری پاتر با این که زن است، مشکل ما را ندارد و برای خرید چاپ اول کتاب هایش صف می بندند و شب در آن صف می خوابند.